آیین «تَکم گردانی»؛ یادگاری کهن برای استقبال از نوروز در زنجان

فناوری پرس ،تکم در زبان آذری به معنای «بز نر» نیز معنا می شود و آیین تکم گردانی، سنتی کهن و پرشور در استان زنجان، نویدبخش فرا رسیدن بهار و جشن نوروز است. تکم، عروسکی چوبی به شکل بز نر که با پارچه‌های رنگین، سکه و زنگوله تزئین می‌شود، نمادی از برکت و زایندگی است. تکم‌گردانان با به حرکت درآوردن این عروسک و خواندن اشعار شاد و نوروزی در کوچه و خیابان، شور و شعف را به خانه‌ها می‌آورند و مردم را برای استقبال از سال نو آماده می‌کنند.

تکم چی ها یا تکم گردان ها با استفاده از چوب، عروسکی به شکل بز دست می کنند و آن را با پشم سیاه بزهای منطقه آذربایجان می پوشانند، بعد از آن در کوی و برزن افرادی با در دست داشتن این عروسک به راه می افتند و به عنوان نوید دهندگان و مژده بخشان آمدن نوروز با اشعار مختلف آذری و با حرکت دادن عروس «تکم» خود، آمدن نوروز را مژده و نوید می‌دهند

این آیین دیرپا که ریشه در باورهای کهن مردم منطقه دارد، نه تنها جنبه سرگرمی دارد بلکه پیامی از نو شدن طبیعت و امید به آینده را نیز به همراه دارد. صدای زنگوله‌های تکم و اشعار دلنشین تکم‌گردانان، فضایی شاد و خاطره‌انگیز را در آستانه نوروز در زنجان خلق می‌کند. امروزه نیز این سنت زیبا با حفظ اصالت خود، همچنان در میان مردم زنجان جایگاه ویژه‌ای دارد و به عنوان بخشی از هویت فرهنگی این استان گرامی داشته می‌شود. تلاش برای حفظ و احیای این آیین ارزشمند، پاسداری از میراث غنی فرهنگی این سرزمین است.

آیین تکم گردانی در زنجان، معمولاً از دومین چهارشنبه اسفند ماه آغاز می‌شود و تا آستانه عید نوروز ادامه دارد. در این ایام، تکم‌گردانان که به زبان محلی به آن‌ها «تکم‌چی» می‌گویند، با در دست داشتن عروسک تکم که نمادی از شادی و برکت است، در کوچه و خیابان‌های شهر و روستا به حرکت در می‌آیند.

تکم‌چی‌ها با حرکت دادن ماهرانه تکم و خواندن اشعار شاد و تبریک سال نو به زبان ترکی، شور و نشاط را در میان مردم به وجود می‌آورند. آن‌ها در مقابل خانه‌ها توقف کرده و با اجرای نمایش خود، فرارسیدن بهار را نوید می‌دهند. اهالی خانه‌ها نیز به رسم قدردانی، هدایایی مانند پول، شیرینی، تخم مرغ رنگی یا آجیل به تکم‌چی‌ها می‌دهند.

این آیین در زنجان نه تنها به عنوان یک سرگرمی بلکه به عنوان یک رسم کهن و نمادین برای استقبال از نوروز گرامی داشته می‌شود و نسل به نسل منتقل شده است. صدای زنگوله‌های تکم و اشعار دلنشین تکم‌چی، از نشانه‌های فرا رسیدن عید در این استان به شمار می‌رود.