نبرد نامرئی

جنگ الکترونیک، انفجارهای بی سیم و پیجر

جنگ الکترونیک شاخه‌ای از جنگ‌افزار است که از امواج الکترومغناطیسی برای مقابله با دشمن استفاده می‌کند. این مقابله می‌تواند شامل اختلال در ارتباطات دشمن، فریب رادارها و سیستم‌های ناوبری و حتی حمله به سیستم‌های کنترل و فرماندهی باشد. یکی از روش‌های جالب و بحث‌برانگیز در این حوزه، استفاده از انفجارهای بی سیم برای از کار انداختن تجهیزات الکترونیکی است.

انفجارهای بی سیم چگونه عمل می‌کنند؟
پالس‌های الکترومغناطیسی (EMP): این پالس‌ها می‌توانند با ایجاد یک میدان الکترومغناطیسی قوی، به مدارهای الکترونیکی آسیب رسانده و آن‌ها را بسوزانند.
فرکانس‌های رادیویی با قدرت بالا: ارسال سیگنال‌های رادیویی با قدرت بالا می‌تواند به مدارهای الکترونیکی حساس آسیب رسانده و باعث اختلال در عملکرد آن‌ها شود.
ویروس‌های کامپیوتری: در برخی موارد، از طریق نفوذ به شبکه‌های کامپیوتری دشمن، می‌توان به صورت مجازی به سیستم‌های کنترل و فرماندهی آن‌ها حمله کرده و آن‌ها را از کار انداخت.

انفجار پیجرها:
انفجار پیجرها، اگرچه ممکن است عجیب به نظر برسد، اما در واقع یک کاربرد خاص از جنگ الکترونیک است. پیجرها به عنوان دستگاه‌های ارتباطی قدیمی، از مدارهای الکترونیکی ساده‌ای برخوردارند. با ارسال یک سیگنال خاص و قدرتمند به فرکانس کاری پیجرها، می‌توان باعث ایجاد یک جریان الکتریکی بیش از حد در آن‌ها شده و در نتیجه آن‌ها را منفجر کرد.

کاربردهای نظامی انفجارهای بی سیم:
تخریب ارتباطات دشمن: با از کار انداختن رادیوها، تلفن‌های ماهواره‌ای و سایر تجهیزات ارتباطی، می‌توان ارتباطات دشمن را مختل کرده و هماهنگی آن‌ها را دشوار ساخت.
فریب رادارها: با ایجاد اختلال در سیگنال‌های رادار، می‌توان از شناسایی هواپیماها، موشک‌ها و سایر اهداف جلوگیری کرد.
حمله به سیستم‌های کنترل و فرماندهی: با نفوذ به شبکه‌های کامپیوتری دشمن و ایجاد اختلال در آن‌ها، می‌توان سیستم‌های کنترل و فرماندهی آن‌ها را مختل کرده و عملیات آن‌ها را فلج کرد.

انفجار پیجرها و بی سیم های اعضای حزب الله
انفجار پیجرهای مورد استفاده هزاران نفر از اعضای حزب الله، از جمله اعضای ارشد آن در لبنان، از بسیاری جهات حادثه‌ای است که برای اولین بار رخ می‌دهد. چگونگی وقوع انفجارها که منجر به کشته شدن تعداد زیادی و زخمی شدن هزاران نفر شد، مورد بحث است.
در همان ابتدای حادثه عنوان شد که دستگاه هایی که در لبنان منفجر شده اند، «پیجر» هستند. با این حال، اطلاعات مربوط به سازنده، ماهیت و مشخصات فنی دستگاه بعداً منتشر شد. اگرچه هزاران منبع گفتند که دستگاههایی که در اولین ساعات حادثه منفجر شدند، پیجرهای برند موتورولا بودند، اما با بررسی تصاویر به دست آمده، مشخص شد که این دستگاهها مدل «AR924» متعلق به شرکت تایوانی گلد آپولو (Gold Apollo) است.
از سوی دیگر شرکت گلد آپولو اعلام کرد که تولید کننده پیجر نیست و شرکتی به نام “BAC” که مجوز برند را به آن داده‌اند، تولید کرده است.
با بررسی دستگاه ها، احتمالات چگونگی وقوع حمله آغاز شد. این نوع پیجرها دستگاه هایی هستند که فقط برای ارسال پیام های متنی استفاده می شوند. دستگاه های مدل AR924 که منفجر شدند در رادیو با نام RX هم شناخته می شوند، یعنی فقط ویژگی های گیرنده دارند. این دستگاه‌ها دارای محدوده فرکانسی هستند که در آن کار می‌کنند و تماسی را که از یک مرکز یا یک دستگاه واجد شرایط TX دریافت می‌شود به‌عنوان پیام متنی نمایش می‌دهند.

اسرائیل این وسایل را چگونه منفجر کرد؟
طبق اعلام منابع، برخی از اعضای حزب الله گفتند که متوجه گرم شدن بیش از حد دستگاهها شده‌اند. سپس در نتیجه پیامی که به طور همزمان به دستگاه‌ها می رسد، همه دستگاهها به طور همزمان شروع به انفجار کردند.
احتمال دیگر این است که یک وسیله انفجاری در داخل دستگاه ها قرار داده شود. می بینیم که این احتمال از همان ابتدای حادثه پررنگ‌تر می شود. سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل ممکن است مکانیزمی را در داخل این دستگاه‌ها که باعث انفجار می‌شود، قبل از ورود آنها به لبنان قرار داده باشند. منابعی مانند وال استریت ژورنال اعلام کرده‌اند که این دستگاهها محموله های جدیدی هستند و به تازگی وارد لبنان شده اند. سناریوی قرار دادن مواد منفجره در داخل دستگاه محتمل تر است، زیرا منجر به مرگ و جراحت شد.

احتمال دیگر این است که به‌دلیل جا گذاشتن یک آسیب پذیری در دستگاهها پیامی را ارسال می‌کند که باعث گرم شدن و انفجار باتری‌ها می شود. زمانی بود که آسیب‌پذیری در دستگاه‌های یک تولیدکننده بزرگ تلفن وجود داشت که باعث می‌شد دستگاه‌ها پس از دریافت پیامک حاوی کاراکترهای خارجی، به‌طور خودکار خاموش شوند. ممکن است چنین آسیب پذیری در دستگاههای حزب الله وجود داشته باشد. اسرائیل ممکن است با فرکانس رادیویی به عنوان یک روش جنگ الکترونیک در این آسیب‌پذیری مداخله کرده باشد و پیامی را به همه دستگاه‌ها ارسال کرده و باعث انفجار شده باشد.

پالس الکترومغناطیسی (EMP)
پالس الکترومغناطیسی (Electromagnetic Pulse) به عبارت ساده، یک انفجار ناگهانی و شدید انرژی الکترومغناطیسی است که می‌تواند به دستگاه‌های الکترونیکی آسیب برساند یا آن‌ها را از کار بیاندازد. این پالس می‌تواند توسط منابع طبیعی مانند شراره‌های خورشیدی و صاعقه، یا منابع مصنوعی مانند انفجارهای هسته‌ای و برخی سلاح‌های خاص ایجاد شود.

EMP چگونه کار می‌کند؟
هنگامی که یک پالس الکترومغناطیسی رخ می‌دهد، یک میدان الکترومغناطیسی بسیار قوی ایجاد می‌شود. این میدان می‌تواند جریان‌های الکتریکی بزرگی را در هادی‌ها القا کند که به نوبه خود می‌تواند به مدارهای الکترونیکی آسیب برساند. این آسیب می‌تواند از اختلالات موقت تا تخریب کامل دستگاه‌ها متغیر باشد.

اثرات پالس الکترومغناطیسی
اختلال در سیستم‌های ارتباطی: تلفن‌ها، رادیوها، تلویزیون‌ها و هر دستگاه دیگری که از امواج الکترومغناطیسی برای ارتباط استفاده می‌کند، می‌تواند تحت تأثیر قرار گیرد.
قطع برق: شبکه‌های برق می‌توانند آسیب ببینند و باعث قطع برق گسترده شوند.
آسیب به وسایل نقلیه: سیستم‌های الکترونیکی خودروها، هواپیماها و کشتی‌ها نیز می‌توانند آسیب ببینند.
اختلال در زیرساخت‌ها: سیستم‌های کنترل ترافیک، سیستم‌های آب و فاضلاب و سایر زیرساخت‌های حیاتی ممکن است از کار بیفتند.

منابع پالس الکترومغناطیسی
طبیعی: شراره‌های خورشیدی، صاعقه
مصنوعی: انفجارهای هسته‌ای، سلاح‌های EMP

محافظت در برابر پالس الکترومغناطیسی
حفاظت فیزیکی: استفاده از قفس‌های فارادی برای محافظت از تجهیزات الکترونیکی در برابر میدان‌های الکترومغناطیسی
طراحی مقاوم: طراحی مدارهای الکترونیکی به گونه‌ای که در برابر نویز و اختلالات الکترومغناطیسی مقاوم باشند
سیستم‌های پشتیبان: ایجاد سیستم‌های پشتیبان برای حفظ عملکرد حیاتی در صورت بروز اختلال

چرا پالس الکترومغناطیسی مهم است؟
در دنیای امروز که وابستگی ما به فناوری‌های الکترونیکی روزافزون است، پالس‌های الکترومغناطیسی می‌توانند تهدیدی جدی برای جامعه باشند. درک چگونگی عملکرد این پالس‌ها و روش‌های محافظت در برابر آن‌ها، برای حفظ امنیت زیرساخت‌های حیاتی و جلوگیری از اختلالات گسترده بسیار مهم است.

روش‌های ساخت سلاح‌های EMP
پالس الکترومغناطیسی (EMP) یک پدیده قدرتمند است که می‌تواند سیستم‌های الکترونیکی را فلج کند. سلاح‌های EMP از این پدیده برای ایجاد اختلال در عملکرد تجهیزات الکترونیکی دشمن استفاده می‌کنند. در ادامه به برخی از روش‌های ساخت این سلاح‌ها اشاره خواهیم کرد:

1. انفجارهای هسته‌ای:
مکانیسم: در انفجارهای هسته‌ای، مقدار عظیمی از انرژی به صورت اشعه گاما آزاد می‌شود. این اشعه‌ها با برخورد به اتم‌های جو، الکترون‌هایی را آزاد می‌کنند که با سرعت زیاد حرکت کرده و میدان مغناطیسی زمین را قطع می‌کنند. این عمل، پالس الکترومغناطیسی قدرتمندی را ایجاد می‌کند.
مزایا: تولید EMP بسیار قوی و گسترده
معایب: اثرات جانبی بسیار زیاد، از جمله آلودگی رادیواکتیو، تخریب زیرساخت‌ها و تلفات جانی

2. ژنراتورهای فشرده‌سازی شار (Flux Compression Generators):
مکانیسم: این دستگاه‌ها از یک میدان مغناطیسی متحرک برای تولید جریان‌های الکتریکی بسیار قوی استفاده می‌کنند. این جریان‌ها به نوبه خود، پالس الکترومغناطیسی قدرتمندی را ایجاد می‌کنند.
مزایا: قابل حمل‌تر از سلاح‌های هسته‌ای، تولید پالس‌های EMP با شدت قابل کنترل
معایب: نیاز به انرژی اولیه برای آغاز فرآیند

3. ژنراتورهای مگنتو هیدرودینامیک:

مکانیسم: در این روش، یک پلاسمای رسانا در یک میدان مغناطیسی قوی حرکت داده می‌شود. این حرکت، جریان الکتریکی القا می‌کند که به نوبه خود، پالس الکترومغناطیسی تولید می‌کند.
مزایا: قابلیت تولید پالس‌های EMP با شکل موج خاص
معایب: نیاز به تجهیزات پیچیده و انرژی بالا

4. دستگاه‌های مایکروویو با قدرت بالا:
مکانیسم: این دستگاه‌ها امواج مایکروویو با فرکانس بالا و شدت زیاد تولید می‌کنند که می‌توانند به عنوان یک منبع پالس الکترومغناطیسی عمل کنند.
مزایا: دقت بالا در هدف‌گیری، امکان تولید پالس‌های EMP با طول موج کوتاه
معایب: برد محدودتر نسبت به سایر روش‌ها

5. شتاب‌دهنده‌های ذرات:
مکانیسم: با شتاب دادن ذرات باردار به سرعت‌های بسیار بالا و سپس برخورد دادن آن‌ها به یک هدف، می‌توان پالس‌های الکترومغناطیسی تولید کرد.
مزایا: قابلیت تولید پالس‌های EMP بسیار کوتاه و پر انرژی
معایب: هزینه بسیار بالا و پیچیدگی فنی

توجه: ساخت و استفاده از سلاح‌های EMP به دلیل اثرات مخرب گسترده آن‌ها بر زیرساخت‌ها و جمعیت غیرنظامی، به شدت محدود و در بسیاری از کشورها ممنوع است.

عوامل موثر در قدرت و برد پالس الکترومغناطیسی:
انرژی اولیه: هرچه انرژی اولیه بیشتر باشد، پالس تولید شده قوی‌تر خواهد بود.
ارتفاع انفجار: در مورد انفجارهای هسته‌ای، ارتفاع انفجار از سطح زمین بر قدرت و گستردگی پالس تاثیرگذار است.
طراحی آنتن: شکل و اندازه آنتن مورد استفاده برای انتشار پالس، بر جهت‌گیری و تمرکز انرژی تاثیر می‌گذارد.
محیط: شرایط محیطی مانند هدایت الکتریکی هوا و وجود موانع، بر انتشار و جذب پالس تاثیر می‌گذارند.

مقابله با حملات جنگ الکترونیکی، یک دفاع چندلایه
جنگ الکترونیک به عنوان یک تهدید جدی برای سیستم‌های ارتباطی و اطلاعاتی، نیازمند رویکردی جامع و چندلایه برای مقابله است. در زیر برخی از اقدامات مهمی که می‌توان برای مقابله با این حملات انجام داد، آورده شده است:

1. تشخیص زودهنگام و هشدار:
سیستم‌های تشخیص نفوذ (IDS): این سیستم‌ها به طور مداوم شبکه را برای فعالیت‌های مشکوک نظارت کرده و در صورت تشخیص حمله، هشدار می‌دهند.
سیستم‌های هشدار زودهنگام (EWS): این سیستم‌ها قادر به تشخیص تغییرات غیرعادی در محیط الکترومغناطیسی هستند و می‌توانند از یک حمله قریب‌الوقوع خبر دهند.
تحلیل مداوم طیف: با تحلیل مداوم طیف الکترومغناطیسی، می‌توان سیگنال‌های مزاحم و غیرعادی را شناسایی کرد.

2. سخت‌افزاری و نرم‌افزاری مقاوم:
تجهیزات مقاوم در برابر اختلالات: استفاده از تجهیزات الکترونیکی با طراحی مقاوم در برابر اختلالات الکترومغناطیسی (EMI) و پالس‌های الکترومغناطیسی (EMP) می‌تواند از آسیب‌پذیری سیستم‌ها بکاهد.
نرم‌افزارهای مقاوم: استفاده از نرم‌افزارهای امن و به‌روزرسانی‌شده، به ویژه سیستم‌عامل‌ها و برنامه‌های کاربردی، از نفوذ مهاجمان جلوگیری می‌کند.
رمزنگاری قوی: استفاده از الگوریتم‌های رمزنگاری قوی برای محافظت از داده‌ها، از دسترسی غیرمجاز به اطلاعات جلوگیری می‌کند.

3. پراکندگی و افزونگی:
پراکندگی زیرساخت‌ها: توزیع زیرساخت‌های ارتباطی و اطلاعاتی در مناطق مختلف، از تمرکز آسیب‌پذیری‌ها جلوگیری می‌کند.
افزونگی سیستم‌ها: ایجاد سیستم‌های پشتیبان و افزونه، به سیستم‌ها امکان می‌دهد در صورت بروز اختلال، به کار خود ادامه دهند.

4. مدیریت طیف فرکانسی:
برنامه‌ریزی دقیق طیف: برنامه‌ریزی دقیق و مدیریت موثر طیف فرکانسی، از تداخل و اختلال در ارتباطات جلوگیری می‌کند.
تغییر دینامیک فرکانس: تغییر دینامیک فرکانس کاری تجهیزات، از ردیابی و هدف قرار گرفتن آن‌ها توسط مهاجمان جلوگیری می‌کند.

5. آموزش و آگاهی‌سازی:
آموزش پرسنل: آموزش پرسنل در زمینه امنیت سایبری و آگاهی‌بخشی در مورد تهدیدات جنگ الکترونیکی، از بروز اشتباهات انسانی جلوگیری می‌کند.فرهنگ‌سازی: ایجاد فرهنگ امنیت سایبری در سازمان‌ها و جامعه، نقش مهمی در مقابله با حملات سایبری دارد.

6. همکاری بین‌المللی:
تبادل اطلاعات: تبادل اطلاعات و تجربیات با سایر کشورها در زمینه مقابله با جنگ الکترونیکی، به ارتقای سطح آمادگی کمک می‌کند.
تدوین استانداردهای مشترک: تدوین استانداردهای مشترک برای امنیت سایبری، به هماهنگی تلاش‌ها در سطح جهانی کمک می‌کند.

7. تحقیق و توسعه:
توسعه فناوری‌های جدید: سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه فناوری‌های جدید برای مقابله با تهدیدات نوظهور، ضروری است.
نظارت بر تهدیدات: نظارت مداوم بر تهدیدات جدید و تطبیق راهکارهای دفاعی با آن‌ها، از اهمیت بالایی برخوردار است.

اخلاق و حقوق بشر:
استفاده از سلاح‌های EMP به دلیل اثرات مخرب گسترده آن‌ها بر غیرنظامیان و زیرساخت‌های غیرنظامی، از نظر اخلاقی و حقوقی بسیار بحث‌برانگیز است. بسیاری از کشورها استفاده از این سلاح‌ها را ممنوع کرده و تلاش می‌کنند تا قوانین بین‌المللی را برای محدود کردن توسعه و استفاده از آن‌ها وضع کنند.

گردآوری: بهروز حسینی